فیروزه کوبی

یکی از صنایع دستی سنتی و زیبای ایران فیروزه کوبی نام دارد که عبارت است از ساخت وسایل و ظروفی  از جنس (زیر ساخت) مس، نقره، برنج و یا برنز که قطعات ریز فیروزه بر قسمت هایی از سطح آن به شکل موزاییک کاری، درکنار هم نشانده می شود. فیروزه کوبی، سابقا در مشهد (توسط یوسف حکیمیان ابداع گردید) و بر روی زیور آلاتی مانند گوشواره، دستبند، گل سینه و … انجام می گرفت، سپس توسط صنعت گری یه نام حاج داداش به اصفهان برده شد.

روش کار بدین صورت است که ابتدا ظرف مسی، برنجی، نقره و یا زیور آلات (مثل جام، شمعدان، گلدان، انگشتر، گردنبند و….) برای زیر ساخت آماده می­ شود. قسمتی که باید فیروزه کوبی گردد، مشخص شده و محیط آن با یک رشته ی باریک فلزی به ارتفاع دو یا سه میلی متر لحیم و زوار بندی می شود. این کار علاوه بر زیبایی، به استحکام بیشتر سطح فیروزه کوبی شده، می انجامد. سپس قطعات ریز و درشت فیروزه را پس از تمیز کردن، تفکیک (دانه بندی) می نمایند. آن گاه شئ مورد نظر را حدود ۳۰ درجه سانتی گراد گرم نموده و در حین حرارت دادن، در قسمت های مورد نظر مقداری لاک پودر شده، می پاشند تا ذوب شود. سپس خرده های فیروزه را بر روی کار طوری قرار  می دهند که تمام سطح مورد نظر را بپوشاند.

مرحله فیروزه چینی روی مس

اگر سطح مدور باشد، عمل فیروزه چینی در چند مرحله انجام می شود. برای پر کردن محل های خالی، دوباره ظرف را تا ۴۰ درجه حرارت داده، لاک می پاشند و محل های خالی را با سنگ های ریزتری می پوشانند. در نهایت فضاهای خیلی ریز و خالی را با ملات مخصوص آبی رنگ پر نموده و  سپس رویه کار را به کمک چرخ تراش سنگ، سائیده و صیقل می دهند (در این مرحله باید روی کار، آب جریان داشته باشد). در مرحله آخر عمل پرداخت انجام گرفته که جلوه خاصی به شئ می بخشد.

ظروف مسی فیروزه کوبی با فیروزه نیشابور– اثر هنرمند مشهدی، خانم رضوی

منبع: دایره المعارف صنایع دستی ایران

با تشکر از خانم رضوی